Yapay Seçilim
Yapay Seçilim, İstediğimiz şeylerin istediğimiz gibi olmasını çok isteriz, bazen daha güzel bir insan olmak, bazen bir çiftçinin ürünün daha fazla olmasını istemesi olabilir. Güzel bir insanın meydana gelmesi ile ilgili pozitif bir çalışma olup olmadığı net değil, fakat daha fazla ve daha düzgün ürün elde etmesi için bilimsel çalışmalar yapılmakta ve olumlu sonuçlar alınmaktadır.
İnsanların bilerek bir amaca yönelik bir organizmanın özelliklerini belirlemesi ve istediği sonucu etmesi yapay seçilimdir. İnsanoğlunun istediği hayvan ya da bitkiyi istediği tarzda temel hücresel döngüye etki etmeden nasıl olacağına karar vermesi yapay seçilimin kurallarındandır. Yapay seçilimlerin aynı üründe üst üste sürekli tekrarlanması genetik metabolizmanın etkilenmesini ve yapay seçilimin doğal seçilim haline dönüşmesine neden olabilmektedir.
Yapay seçilimin tarihçesi
Yapay seçilim ile ilgili çalışmalara antik Roma döneminde rastlamaktayız. Binlerce yıl önceki bilimsel eserlerde, farklı amaçlar nedeni ile hayvanların nasıl seçilmesi gerektiğine dair bilgi ve öğütler bulunmaktadır. Bu eserlerde, önceki bilimsel kaynaklardan yararlanıldığı da belirtmektedir. Yapay seçilim düşüncesi, İslam bilgini Buruni'nin Hindistan adli eserinde de yaklaşık bin yıl önce anlatılmıştır. Tarihte yapılan ilk yapay seçilim örnekleri tarımda da görülmektedir. Tarım ile uğraşan kişiler tohumu ektikten sonra iyi büyümeyen bitkileri söküp atarak kalan iri taneli ve sağlam görüntülü bitkilerin sürekli yetişmesini sağlamış ve yapay seçilime olanak tanımışlardır.
Başka bir yapay seçilim örneğinde; orman bakıcısı, görüntüsü kötü olan dalları kesip atarak az da olsa ağacın genetiğini etkilemeye çalışmıştır. Başka bir örnekte ise; kovan içindeki işçi arılar, işe yaramayan arıları öldürerek çalışkan olmayan arıların üremesine engel olmuşlar, bilmeden seçilime araç olmuşlardır.
Neden Yapay Seçilim- İstenilen bir özelliğin bitki, hayvan ya da farklı herhangi bir canlıda ortaya çıkmasının istenmesi yapay seçilim yapmak istediğimiz anlamına gelir.
- Meydana gelmesi istenilen özellik çok az da olsa kalıtımsal olarak canlı DNA yapısında bulunması gerekir. Hedeflenen yapay seçilim makul ölçüler de olması gerekir. Yani kanatsız bir hayvanı uçurmaya çalışmak veya küçük bir otu büyük bir ağaca dönüştürmeye çalışmak mantıklı değildir. Bu özelliklerin oluşabilmesi için milyonlarca yıl geçmesi gerekir.
- Yapay seçilim doğal seçilim ile elde edilemeyen miktarın ve görüntünün elde edilmesi için uygulanan tekniklerdir.
- Yapay seçilim, yeni ilaç elde edilmesinde ve geliştirilmesinde kullanılır.
- Yapay seçilim biyolojik deneylerde de çok yaygın olarak kullanılır.
- Seçilim hakkında elde edilen bilgiler planlı kullanıldığında özellikle genetik ve mikrobjyoloji alanında etkili sonuçlar vermektedir.
- Genetik mühendisliğinin her alanında yaygın kullanılır.
- Yapay seçilimi tabi tutulacak genler, transfeksiyon sistemi yöntemi ile DNA molekülleri üzerinde bulunan bakterilerden oluşan kültür içindeki hücrelere aktarılarak yapay seçilime bir adım daha atılır.
- Davranış genetiği, evrimsel fizyoloji yapay seçilimden yararlanırlar.
Yapay seçilim ile doğal seçilimin karşılaştırılması
Canlının yaşamsal şartlarının giderek değişmesi milyonlarca yıl sonunda doğal seçilim ortaya çıkmasına neden olur. Doğal seçilim ile elde edilen sonuç, yapay seçilime göre daha kaliteli olabilir. Bunun nedeni yapay seçilimde organizmayı etkileyen değişim etkenlerinin insanın sabredemeyeceği kadar kısa sürede istenmesidir. Oysa doğal seçilimde her şey kendi mecrasında ilerlemektedir. Canlıların kendiliğinden değişim süreci zorlu da olsa evrimsel değişime yol açacak kadar süre geçtikten sonra seçilime tabi olurlar. Tabi ki bu durumda doğal seçilim söz konusudur.
Yapay seçilimi etkili sonuçları
Seçilim ile ilgili süreç yavaş işleyen bir süreçtir. Zayıf, güçsüz, çelimsiz, çirkin canlılar yapay seçilimin etkisi ile bu durumu tam tersine döndürebilir. Bu değişimin bir sınırı yoktur. Sonsuz karmaşıklık gibi görünün genetizmanın aslında mükemmel bir sistemin ürünü olduğu görülmektedir. Canlı varlığın sahip olduğu yiyecek imkânı, yaşamsal iklim koşullarının canlı yaşamına optimum uyumu, strese verilen primin azlığı, uzun zaman devam ettiğinde canlının görüntüsü ve diğer özellikleri yapay seçilime uğrayarak değişmektedir.
20.01.2024 08:33:37
Yapay Seçilim ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
0 Yorum Yapılmış "Yapay Seçilim"
Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin
|
|