Mitoz bölünme, birçok canlıda görülen bir hücre çoğalması şeklidir. Genellikle tek hücreli canlılardan çok hücreli canlılara kadar birçok canlı bu bölünme ile gelişmektedir. Canlılarda sık karşılaşılan bu durum olan mitoz bölünme sonrasında oluşan hücreler, direk olarak ana hücrelerdeki kalıtım maddeleriyle aynı olur. Mitoz bölünmenin mayoz bölünmeden önemli bir farkı vardır.
Mayoz bölünmede oluşan hücreler anne hücrenin özelliklerinin yarısını alırken mitoz bölünmede oluşan yavru hücrelerin tüm özellikleri anne hücreyle aynı olur. Birçok canlıda olduğu gibi insanlarda da mitoz bölünme ciddi bir şekilde görülür. Özellikle ciltte oluşan yaralanmalarda ya da diğer problemlerde mitoz bölünme sayesinde sorun hızlı bir şekilde giderilir. Ciltteki yaraların iyileşmesi, sivilce lekelerinin ortadan kalkması ya da yanıkların iyileşmesinde mitoz bölünmenin çok büyük bir rolü vardır. Mitoz bölünme evreler şeklinde görülmektedir. Bu evreleri biraz sonra çok daha detaylı bir şekilde göreceğiz. Gerçekleşen bir mitoz bölünmede tam olarak bir hücreden iki hücre oluşur. Oluşan bu hücreler biraz geliştikten sonra her biri iki hücre daha ortaya çıkararak hızlı bir çoğalma gösterir. Tıbbi olarak yaraların iyileştirilmesinde kullanılan ilaçlar da mitoz bölünmeyi hızlandırarak hızlı bir iyileşme sağlamaktadır. Mitoz bölünme çok hücreli canlılarda gelişimi sağlarken tek hücreli canlılarda üremeyi sağlamaktadır. Yani tek hücreli canlılar mitoz ile üremektedir.
- Mitoz bölünme sırasında kromozomlar kendisini eşleyerek tüm kalıtsal özellikleri diğer hücreye vererek kalıtsal madde miktarını iki katına çıkarır.
Böylece mitoz bölünme mayoz bölünmeden en büyük farkını ortaya çıkarır.
- Bunun yanı sıra mitoz bölünme sırasında kromozomların eşlenmesi ile iki ipliksi hale gelen kromozomların her biri kromatit adı verilen iplikleri oluşturur. Bu iplikler birbirlerine bağlıdırlar. Mitozun devamında ayrılarak diğer oluşan hücrelere geçecektir.
- Mitoz bölünme sırasında bazı evreler bulunmaktadır. Bu evreler sırasında birçok değişim gözlemlenir ve oluşan son evreyle mitoz tamamlanır. Evrelerden ilki hazırlık evresidir. Bunlardan diğeri ise interfaz evresidir. Bu evrede daha çok bölünmenin esas olduğu an dikkate alınır. Diğer evre ise çekirdek bölünmesidir. Bu evreler mitozun ana evrelerdir.
- Mitoz bölünme sırasında bölünmenin gerçekleşmesi için bir enerji gerekir. Bu enerji ise ATP sentezi sırasında oluşan bir enerjidir.
- Mitoz bölünme sırasında meydana gelen bir diğer durum ise senroillerin kendisini eşlemesidir. Ana hücrede bulunan iki sentroil iki hücreye ayrılır ve her hücrede bir sentroil kalır. Bu durumda sentroiller kendisini eşleyerek çifter olacak şekilde bölünmeyi tamamlar.
Mitoz bölünme nasıl gerçekleşir?
Mitoz bölünme sırasında ilk olarak interfaz evresi gerçekleşir. Bu evreye bir diğer adı ile hazırlık evresi diyebiliriz. İnterfaz evresinde bölünmenin gerçekleşmesi için gerekli olan şartlar sağlanır. Bunun için hücre içerisinde bulunan organeller düzenlenir. Bunun yanı sıra ATP sentezi, organel sayısı ve protein sentezi iki katına çıkar. Hazırlık evresi olan interfaz evresinde hücre içerisinde ATP sentezi başlar. ATP senteziyle birlikte hücre içerisindeki protein sayısı iki katına çıkar. Hücrede bulunan kromozomların her ipliği birbirine sentromerlerle bağlanır ve tüm bölünme hazırlıkları tamamlanmış olur. Bu aşamadan sonra bir diğer aşamaya geçilir.
Bir diğer aşama ise mitoz bölünme sırasında önemli bir evre olan profaz evresiyle devam etmektedir. Profaz evresinde, bir önceki evrede eşlenmiş olan kromatinler kısalarak daha kalın bir hale gelir. Bu evrede oluşacak olan yeni hücre için kromozomlar oluşur. Çekirdek zarı, çekirdekçik ve organeller yavaşça dağılarak tamamen kaybolur. Bu şekilde kromozomlar çok daha rahat bir şekilde hareket edebilir. Bu evrenin en sonunda ise tüm kromozomlar hücrenin orta bölgesinde sıralanır. Bu şekilde evre sona erer.
Metafaz evresi ise yine mitoz bölünme için önem taşıyan bir evredir. Bu evrede daha önceden eşlenmiş olan kromatitler hücrenin tam ortasından bir halka oluşturarak dağınık bir şekilde dizilirler. Bundan sonraki süreçte ise sentrozomlar iğ ipliklerini kromozomlara doğru yönelterek yeni hücrenin oluşumunu belirginleştirir. Bu evrede hücre incelendiğinde kromozomlar çok net bir şekilde görülebilir.
Bir diğer evre ise anafaz evresdir. Bu evrede artık ortak olan organeller yavaş yavaş ayrılır ve iki hücre için ayrı organeller çalışmaya başlar. Aynı anda ayrılan sentromerlerin eşlenmiş kromatitleri birbirinden ayrılır ve diğer organellerde ayrılır. Hücre içerisinde kromatinlerinde ayrılmasıyla evre sona erer.
Mitoz bölünme işleminin son evresi olan telofaz evresi ise Çekirdek zarının bölündüğü evredir. Çekirdek zarı sonrasında çekirdekçiğin de bölündüğü bu evrede organeller yeniden iki taraf için oluşur. Bu evrede DNA kendisini eşleyerek iki hücre birbirinden ayrılır. Bu şekilde mitoz bölünme gerçekleşmiş olur.
