Biyoistatistik

Biyoistatistik, İstatistik, herhangi bir konuyu incelemek için gerekli verilerin toplanmasını, toplanan verilerin değerlendirilmesini ve değerlendirme sonucu nasıl bir yol izlenileceği kararına varılmasını sağlayan bilimdir. İstatistik herhangi bir olgu ya da olayın niceliksel yönünün sayılarla anlatılmasıdır. Diğer bir anlatımla, İstatistik bilimi, çeşitli faktörler altında bulunan bir olay üzerinde belirli bir etkenin etkisinin değerlendirilmesini sağlayan ve evrenden alınan bir örnek üzerinde yapılan incelemeler sonucunda evren hakkında doğru bir fikir elde edilmesini sağlayan bilimdir. İstatiksel yöntemler sağlık ve biyoloji alanında kullanıldığında Biyoistatistik adı verilmektedir.

Çeşitli bilim dallarının gelişme süreçleri incelendiğinde, istatistik metotları kullananların çok hızlı gelişme gösterdikleri fark edilir. Gelişimi durağanlaşmış bilim dalları istatistik metotları kullanmaya başlayınca atılımlar yapmaya başlamıştır. Her bilim dalında kullanılan deney materyalleri, deneme şartları ve istatistik metotların gerektirdiği ön koşulların gerçekleşme durumu diğerlerinden farklı olduğu için, Konulara özgü istatistik yöntemlerin geliştirilmesini zorunlu kılmıştır. Bunun sonucu olarak ta istatistik biliminde değişik dallar ortaya çıkmıştır. Bunlara örnek olarak, ekonomi bilimlerinde istatistik metotlarına Ekonometri, psikolojide psikometri, antropolojide antropometri denilmektedir. Biyoloji ile ilgili bilimler için geliştirilen ve geliştirilmekte olan istatistik metotlara biyometri veya biyoistatistik denilmektedir.

Tanımlayıcı İstatistik; Elde edilen verilerin sınıflandırılması, frekans dağılımlarının yapılması, bu dağılımın ortalamaları, çeyrek ve yüzdelikleri, standart sapma gibi ölçülerle tanımlanması ve bulguların tablo ve grafiklerle gösterilmesi ya da okuyucularına sunulması tanımlayıcı istatistiğin alanına girmektedir.

Çıkarımsal İstatistik; Örneklemelerden elde edilen bulgularla, örneklemenin çekildiği evren hakkında tahminlerde bulunma, karşılaştırmalar yapma ve bir sonuç çıkarıp, kararlara varma işlemleri de çıkarımsal istatistiğin konuları arasındadır.

Evren; Belirli bir özelliğe sahip bireylerin tümünü oluşturduğu topluluk olarak tarif edilebilir. Evren büyük ya da küçük, sonsuz ya da sonlu olabilir.

Örneklem; Çekildiği evreni temsil ettiği düşünülen ve evrenden çekilen küçük grubun oluşturduğu topluluktur.

Örnekleme; örneklemi seçmek için yapılan işlemin tümü.

Parametre; Evreni tanımlamak için kullanılan ölçülere parametre denir. Örnek, evren ortalaması (μ).

Veri (done); Bir olayı aydınlatmak ya da bir gerçeği ortaya çıkarmak için toplanan materyaller (ölçüm, belge, bilgi, madde gibi).

Karakter; Canlılar için kullanılan bir terimdir. Genel anlamda canlının herhangi bir özelliği olarak tanımlanır.

Faktör; Çevre özelliği için kullanılan terimdir.

Değişken; incelenen karakter ya da etken, değişik kişilerde, yerlerde ya da durumlarda, farklı değer alabilir. Bu nedenle, değişken terimi karakter ya da faktör yerine genel anlamda kullanılan bir terimdir. Başka deyişle incelenen özelliktir.

Verilerin Değerlendirmesi; Verilerin ölçüm biçimine göre üç grup altında toplamak mümkündür.

Biyoistatistik sağlık bilimlerinde kullanımları şu şekildedir.